از اقلید بیشتر بدانیم!
اقلید نیوز:
اقلیدشناسی:
درباره نام شهر اقلید
درباره واژه اقلید گمانهایی چند وجود دارد اما گمانی که بیشتر تاریخ نویسان نسبت به آن اتفاق نظر دارند،این واژه همانا عربی شده واژه کلید است. در گویش مردم نیز به صورت کلید هنوز به کار می‌‌رود که گونه‌ای از واژه اکلیل است.) از آنجا که اقلید ششمین شهر مرتفع ایران و مرتفع‌ترین شهر استان فارس به شمار می‌‌رود تا جایی که این ارتفاعات به علت مشرف بودن و جایگاه فلاتی شکل آن بر سرزمین فارس در ادوار گذشته بوده، موقعیت و تسلط خاص دفاعی داشته و دارای پایگاه نظامی بوده، به گونه‌ای که فتح آن به منزله تصرف تمام خاک فارس بشمار می‌‌آمده است و بدین ســبب آن را ک لــید فارس گفته اند.
پیشینه منطقه
پیشینه منطقه با توجه به نشانه‌هایی که در دسترس است به پایان دوره نوسنگی یعنی یک هزار سال پیش از میلاد می‌‌رسد. آثار تاریخی مانند حوضچه دختر گبر، کتیبه تنگ براق، کوشک زر، کتیبه کوه بل، باتلاق گور بهرام و چشمه شیرین، تل باکون (بکان) و چند نشانه کوچک و بزرگ دیگر گواه بر قدمت تاریخی این قلمرو است. بر خلاف امروز که اقلید در حاشیه قرار گرفته است، در گذشته جاده اصلی اصفهان ـ شیراز از اقلید می‌‌گذشته است وبهمین دلیل نقشی مهمتر و کلیدی تر از سایر شهرستانها در تحرک فعالیتهای اقتصادی واجتماعی سرزمین پارس داشته است. این شهر زمانی گوشه‌ای از شاهنشاهی هخا منشیها به نام آزارگاتا و مرکز تربیت اسب جنگی کوروش به شمار می‌‌آمده است.
پيشينه تاريخي
زبان، فرهنگ و آداب و رسوم، قوميتها، آثار تاريخي
آنچه مي‌توان درباره قدمت تاريخي شهرستان اقليد بيان نمود به استناد آثاري است كه از كتب تاريخي و سفرنامه‌هاي جهانگردان بجاي مانده و بيانگر اين است كه اقليد در دوران پيش از اسلام نيز شهري آباد و مطرح بوده است. در كتاب تاريخ فارسنامه ناصري از انتشارات كتابخانه سنايي آمده است كه قدمت اقليد مربوط به دوران ساسانيان است و سنگ نوشته موجود در تل قلات مشتمل بر ۲۱ سطر خط پهلوي (مربوط به سال ۱۳۳۴ هـ .ش) مؤيد اين موضوع است.
مردم شهرستان اقليد مردمي مهمان‌نواز، خونگرم، مومن و متعهد به انقلاب و اسلام و در تمامي صحنه‌ها، مراسم و مناسب‌هاي ويژه حضوري فعال دارند، مردم اين ديار بخاطر اردات قلبي و عقيده محكمي كه با خاندان عصمت و طهارت دارند در اجراي مراسم مذهبي كوشا بوده و برنامه‌هاي متنوعي را در طول سال به اجرا مي‌گذارند. آداب و رسوم مردم نيز منحصر به فرد بوده و تا حدودي دست نخورده باقي مانده است.
شهرستان اقليد داراي آثار باستاني متعددي است از جمله:
حوض دختر گبر، منبر و كتيبه مسجد جامع، قلعه آسپاس، چشمه دزدان، تپه مهرعلي فارسي، تپه فيلي، كتيبه و غار تنگ براق، تپه باستاني باقر آباد، قصر بهرام، قصر گل اندام، تل شاه نشين، تل خنجشت، تپه كوشك زر، تپه نقاره‌خانه، باتلاق بهرام گور، كاروانسراي شاه عباس، شهر نكيسا.
اماكن تفريحي و مذهبي شهرستان عبارتند از :
۱-پارك انقلاب، چشمه رسول‌الله (ص)، ۳-امامزاده اسماعيل (ع)، ۴-درياچه كافتر، ۵-چشمه قدمگاه (سده)، ۶-آبشار تنگ براق، ۷-چشمه چهل شهيدان دژكرد، ۸-مسجد جامع، ۹-چشمه بالنگان (حاجي‌آباد)، ۱۰-امامزاده زبيده خاتون (ع)، ۱۱-امامزاده زينب خاتون (ع).
۱٫ پارك انقلاب يا چشمه صفاد الاسود:
پارک جنگلی انقلاب در کنار چشمه پرآب صغاد الاسود (چغر سیاه) در جنوب اقلید واقع شده که پس از پیروزی انقلاب اسلامی توسط شهرداری اقلید احداث شده است. این پارک با آب فراوان ، درختان بید طلائی و مجنون، و آبشارهای کوچک مصنوعی متعدد محل مناسبی برای تفریح واستراحت اهالی شهردرفصل بهار و تابستان می باشد که به دلیل آب وهوای ییلاقی ازشهرستانهای همجوار نیز مردم به این محل می آیند.
۲٫چشمه محمد رسول الله:
چشمه رسول الله (ص)با آبی زلال و گوارا که از دل کوه بیرون می آید محلی بسیار جالب و دیدنی است، که در سالهای اخیر در کنار این چشمه مرکزپرورش ماهی قزل آلا احداث شده است.
۳٫چال بابا شاه:
تفریگاهی است زیبا که در جنوب غربی شهر واقع شده است .
۴٫دریاچه کافتر:
این دریاچه درکنار روستای کافتر واقع شده ومساحت آن ۴۸ کیلومترمربع است و دومین دریاچه آب شیرین بعدازدریاچه پریشان است که زیستگاه طبیعی پرندگان مهاجر و محل پرورش ماهی های کپور و آمور می باشد. وجودچشمه سارها وقنوات متعدد علاوه برایجاد مناظر زیباودیدنی زمینه مساعدی برای پرورش ماهی قزل آلا فراهم نموده است.
۵٫تنگ براق:
يكي از روستاهاي بسيار زيبا و خوش آب و هواي شهرستان است كه تا مركز شهر حدود ۱۱۰ كيلومتر فاصله دارد. درکناراین روستا تنگه ای در ميان انبوه درختان سربه فلک کشیده با چشمه هاي متعدد و رودخانه ای خروشان، غارهای زیبا، آبشارها، آبچک ها و ستونهای آهکی معلق مناظری بدیع و چشم نواز را به وجود آورده است.
۶٫حوضچه دختر گبر:
در دامنه یکی ازکوههای اقلید بنام تل قلات، در مركز شهر، سنگ نوشته اي به خط پهلوي به طول ۲متر و عرض ۸۸ سانتي متر وجود دارد كه به شكل حوضي است كه قبر بوده و بازمانده از زرتشتيان اين منطقه پيش از اسلام است.
۷٫قدمگاه سده:
چشمه اي پر آب، در ميان انبوه درختان سر به فلك كشيده، در۸۰ کیلومتری اقلید ودر حوالی بخش سده میباشد كه در دامنه اي زيبا با آب و هوایي مطبوع يكي از مناظر طبيعي و دست نخورده استان فارس مي باشد .
۸٫گور بهرام:
در فاصله ۵۵ كيلومتري اقلید ونزدیک دهستان آسپاس منطقه اي باتلاقي وجود دارد كه مشهور به گور بهرام است . چنين شهرت دارد كه بهرام اسانی براي شكار گور خر در اين منطقه اسب مي تاخته و در اين باتلاق ناپديد شده است، وشکارگاه ویکی ازقصرهای هفتگانه وی در آنجا بوده است.این مطلب دربرخی کتب ازجمله« تاریخ ایران» اثر سرجان مالکم بیان شده است.
زبان
زبان رايج مردم شهرستان فارسي است. بخاطر وجود طوايف مختلف عشاير در نيمي از سال كه جمعيت آنها بالغ بر ۴۰ هزار نفر مي‌رسد زبان تركي قشقايي و عرب باصري نيز رايج است تعدادي از اين عشاير هم بعضاً در روستاها و مركز شهر ساكن هستند.
موقعيت جغرافيايي و اقليمي
شهرستان اقليد با وسعت ۷۰۵۴ كيلومتر مربع قريب به ۷/۵ درصد كل مساحت خاكي استان فارس را به خود اختصاص داده است. اين شهرستان داراي دو نقطه شهري اقليد و صد و سه بخش، ۹ دهستان و ۸۰ روستا مي‌باشد و در محدوده جغرافيايي ۵۲ درجه و ۵۵ دقيقه طول شرقي و ۳۱ درجه و ۱۳ دقيقه عرض شمالي قرار گرفته است. از شمال به شهرستان آباده، از جنوب به شهرستان‌هاي مرودشت و سپيدان، از شرق به شهرستان خرمبيد و از غرب به استان‌هاي اصفهان و كهكيلويه و بويراحمد محدود مي‌شود. مهمترين دشت‌هاي اين شهرستان عبارتند از: دشت خسروشيرين، دشت بكان، دشت نمدان، مهمترين كوههاي شهرستان نيز عبارتند از:
۱-كوه آب سياه
۲-رشته كوه سفيد (كوه بل بلندترين قله آن است)
۳-كوه بكان
رودخانه سفيد ، رودخانه گاوگدار و رودخانه شادكام مهمترين رودخانه‌هاي شهرستان بوده و درياچه نيز با مساحت ميانگين ۲۳ كيلومتر مربع (در سال‌هاي پر باران حداكثر ۴۸ كيلومتر مربع و در سال‌هاي خشك حداكثر ۵ كيلومتر مربع واقع در دشت نمدان يكي از درياچه‌هاي طبيعي آب شيرين فارس است و با وجود عمق ناچيز از نظر زيست‌محيطي و جذب پرندگان مهاجر اهميت زيادي دارد.
شهرستان اقليد جزء مناطق كوهستاني و مرتفع كشور به شمار مي‌رود. ارتفاعات آن دنباله سلسله جبال زاگرس بوده و حداكثر ارتفاع آن از سطح دريا ۳۹۴۳ متر بنام كوه بل در جنوب اقليد است.
داراي زمستان‌هاي سردو تابستان‌هاي معتدل مي‌باشد. حداكثر درجه حرارت برابر با ۳۷ درجه سانتيگراد و حداقل آن ۲۲- درجه سانتيگراد در سردترين ماه سال است. متوسط بارندگي ساليانه در اين شهرستان بين ۳۳۰-۳۰۰ ميليمتر در مركز شهر و روستاها و ۶۰۰-۴۰۰ ميليمتر در ارتفاعات است. اين شهرستان يكي از نواحيي بادخيز استان بوده و اكثر مواقع سال سرعت باد قابل ملاحظه است. بنابر گزارشات واصله سرعت باد به ۱۶۰ كيلومتر در ساعت نيز رسيده است.
